بر اساس دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت کودک یک ساله و کمتر از آن نباید از صفحات نمایش مانند تلفن همراه استفاده کند، بنابراین بسیار اهمیت دارد که بدانید چه بازی‌هایی را می‌توانید جایگزین تلفن همراه کنید.
از جمله موارد مهم در تربیت کودک فراهم کردن بازی و سرگرمی مناسب برای فرزندان است. توانایی‌های جدید نوزاد مثل راه رفتن و بهبود مداوم مهارت‌های زبانی، وقت‌گذرانی با کودک یک ساله را بسیار سرگرمکننده می‌کند و البته این فعالیت‌ها مهم هستند چون تعامل شما با کودک برای رشد و پرورش او ضروری است. انجام چند بازی ساده با کودک می‌تواند به تقویت مهارت‌های فکری او کمک کند. آنچه در ادامه می‌خوانید فعالیت‌های خانگی با هدف سرعت بخشیدن به یادگیری مهارت‌ها و رشد کودک یک ساله شما طراحی شده‌اند.
دکتر رابرت مایرز (Robert Myers)، روانشناس کودکان و بزرگسالان، پایه‌گذار موسسه رشد و پرورش کودکان و استادیار روانشناسی بالینی و رفتار انسان در دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید:
«کودکان بین ۱۲ماهگی و ۲سالگی به تنهایی شروع به انجام کارهایی می‌کنند، روابط علت ومعلولی را می‌بینند و فعالانه با سایر افراد در محیط اطرافشان مشارکت می‌کنند. در مقابل والدین به تشویق آن‌ها می‌پردازند، با آن‌ها تعامل می‌کنند، مسائل را به آن‌ها می‌آموزند و کودکان را در معرض مواجهه با چالش‌ها و تجربیات مناسب سنشان قرار می‌دهند و باید گفت که این کارها در تشویق رشد و پرورش کودکان و کشف محیط توسط آن‌ها و یادگیری آن‌ها از تعاملات با محیط خود بسیار اهمیت دارد.»
نیازی نیست که کوهی از اسباب بازی‌های پرزرق و برق را برای کودک فراهم کنید چون فعالیت‌های ساده به همان اندازه کارایی دارند. دکتر رونی کوهن لیدرمن (Roni Cohen Leiderman)، رئیس مرکز توسعه انسانی میل‌من سیگل (Mailman Segal) در دانشگاه نووا ساوسرن (Nova Southeastern) و مولف کتاب «بیا با هم بازی کنیم و باهم یاد بگیریم» توضیح می‌دهد:
من می‌توانم با یک شیء ساده کنار کودک بنشینم و ۱۰۰ نوع فعالیت مختلف با همان قطعه با کودک انجام دهم زیرا تمام چیزی که اهمیت دارد بازیگوشی کردن و تعامل با کودکان است.
چند بازی ساده و سرگرمکننده برای کودکان یک ساله
مطمئن نیستید که باید از کجا شروع کنید؟ در این مقاله چندین بازی ساده و سرگرمکننده مناسب برای رشد و پرورش کودکان را جمع کرده‌ایم که والدین هم می‌توانند از بازی با کودک لذت ببرند.
۱. درامر کوچک
وسایل موردنیاز: سر و صدا، قاشق، دیگ، تابه، زنگ، سنج، طبل
کاری که باید بکنید: با این وسایل موسیقی بسازید به همین راحتی. دکتر مایرز می‌گوید:
از ریتم‌های بامزه برای نواختن این سازها استفاده کنید و ضرباهنگ را بالا ببرید، همراه با او بنوازید و در همان حین او را تشویق کنید تا خودش به تنهایی بنوازد.
چی یاد گرفتیم؟ هماهنگی، مهارت‌های شنیداری و اکتشاف موسیقی
۲. خانه سازی، خانه بازی
وسایل موردنیاز: جعبه مقوایی بزرگ یا تونل بازی آماده یا خانه‌‌های مخصوص کودک
کاری که باید بکنید: با جعبه مقوایی، تونل بازی یا خانه‌ی مخصوص بازی یک قلعه کوچک بسازید و یک ورودی و یک خروجی برای این قلعه کوچک قرار دهید و کودکتان را تشویق کنید که وارد این قلعه شده و خارج شود (ممکن است لازم باشد که به او نشان دهید چگونه این کار را انجام دهد). بهتر است یک عامل سرگرمکننده به این بازی نمایشی بیفزایید، مانند در زدن یا زنگ‌زدن و پرسیدن اینکه کسی خانه هست یا نه.
چی یاد گرفتیم؟ مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های وسیع حرکتی و اکتشاف محیط اطراف
۳. تلفن بازی
وسایل موردنیاز: یک تلفن اسباب‌بازی یا تلفن قدیمی و کهنه
کاری که باید بکنید: یکی از تلفن‌ها را به کودک دهید و یکی را هم خودتان نگهدارید. ادای تلفن زدن را درآورید و از طریق گوشی‌های تلفنی که در دستتان است با یکدیگر یا با افراد فرضی مکالمه کنید. صدایتان را بامزه کنید و شخصیت‌های خنده‌داری در آن سوی خط فرضی بسازید.
نسخه‌های متفاوت این بازی ساده: برخی از تلفن‌های اسباب‌بازی به شما اجازه می‌دهند صدای خود و کودکتان را ضبط کرده و سپس این صداها را پخش کنید که می‌تواند سبب افزایش جنبه‌ی سرگرم‌کننده‌ی بازی شود.
چی یاد گرفتیم؟ توسعه زبانی و اجتماعی
۴. مهمانی در ساحل
وسایل موردنیاز: شن و ماسه، آب، لیوان، قاشق، بیل‌های پلاستیکی و وان بزرگ
کاری که باید بکنید: بازی شن و آب جزو فعالیت‌های عالی برای زمانی است که کودک یک ساله‌ی شما حتی تا ۱۸ ماهگی است. یک وان بزرگ را با آب و شن پر کنید و اجازه دهید کودک آزادانه به کندن، پاشیدن، بیل زدن و کارهای دیگر بپردازد. در حین همراهی با کودک او را به تنها بازی کردن هم تشویق کنید. وقتی با او بازی می‌کنید به همراهش صحبت کرده و آواز بخوانید، تشویقشان کنید که از کارهای شما تقلید کنند و سپس شما کارهای آن‌ها را تقلید کنید. توجه داشته باشید که هرگز کودک را بدون مراقب در اطراف آب رها نکنید.
همزمان می‌توانید کودک دیگری را در این بازی شرکت دهید.
چی یاد گرفتیم؟ بازی خلاقیت، مهارت‌های خوب حرکتی، شبیه‌سازی لامسه و توسعه‌ی اجتماعی
۵. با لوله صحبت کن!
وسایل موردنیاز: لوله خالی دستمال رولی
کاری که باید بکنید: از طریق یک لوله مقوایی با کودک خود صحبت کنید یا صداهای خنده‌دار از خودتان تولید کنید و ببینید که او چگونه نسبت به تغییر در صدای صحبت کردن عادی شما واکنش نشان می‌دهد. معمولا کودک یک ساله علاقه‌ی زیادی به کشف صداها و اشکال جدید دارد، بنابراین این فعالیت می‌تواند به خوبی حس کنجکاوی او را ارضا کند. در نوبت بعد اجازه دهید او صحبت کند تا ببینید چه صداهایی را می‌تواند از خود تولید کند. کودکان در این سن و سال دوست دارند با مفاهیم زبانی بازی کنند و این بازی ساده به آن‌ها فرصت می‌دهد تا صداهای جدید را تمرین کنند. زبان در واقع همان تقلید از صداها است؛ غان و غون کودکانه به کلمات واقعی تبدیل می‌شود که در نهایت مبدل به شوخی و سرگرمی می‌شود.
چی یاد گرفتیم؟ تمایز شنیداری، گرفتن نوبت بازی
۶. برو، بیار
کاری که باید بکنید: کودک یک ساله خود را با وظایف مختلفی که به او محول کرده‌اید به نقاط مختلف خانه بفرستید و از آن‌ها بخواهید تا کفش‌های خود را بیاورد، توپ را برای شما بیاورد یا فنجانش را پیدا کرده و تحویل شما دهد. این فعالیت ضمن اینکه به او اجازه می‌دهد با دنبال کردن جهت‌ها مهارت‌های زبانی دریافتی را تمرین کند بلکه به شما نیز نشان می‌دهد او تا چه حد قادر است از پس انجام کارهای مربوط به خود برآید.
می‌توانید فعالیت‌های خنده‌داری مانند « توپ را بالای سرت بگذار» را به این بازی اضافه کنید تا حس شوخ‌طبعی در کودک تقویت شود.
چی یاد گرفتیم؟ درک جهت‌ها، مهارت‌های حافظه‌ای
۷. پاهای چسبی
وسایل موردنیاز: کاغذ نایلونی شفاف
کاری که باید بکنید: یک تکه کاغذ نایلونی شفاف را به اندازه‌ی حداقل دو وجب ببرید، سپس کاغذ روغنی پشت آن را جدا کرده و قسمت چسبنده‌اش را روی کف زمین یا روی موکت بگذارید و بعد به کودک اجازه دهید در حین تکان دادن انگشتان پایش روی سطح چسبنده، با دویدن، پریدن، جست‌وخیز یا ایستادن صرف روی کاغذ شفاف خود را سرگرم کند. دکتر لیدرمن توضیح می‌دهد:
شما می‌توانید، اسباب‌بازی‌های کوچکی را روی سطح چسبنده قرار دهید و بگذارید کودک تلاش خود را برای برداشتن آن‌ها بکند.
چی یاد گرفتیم؟ آگاهی حواس پنجگانه، تقویت عضله‌ها، آگاهی کودک از بدن خود
۸. بگرد و نقطه پیدا کن
وسایل موردنیاز: ماژیک ضد حساسیت مخصوص بدن
کاری که باید بکنید: با ماژیک قرمز یک نقطه روی صورت کودک یک ساله خود بگذارید و حواس او را چند دقیقه قبل از قرار دادنش در جلوی آینه پرت کنید. اگر کودک شما با لمس بینی یا سعی برای پاک کردن آن علامت نسبت به تصویر خود واکنش نشان داد، این موضوع نشان می‌دهد که کودک قادر است وجود چیزی غیرعادی را در بازتاب تصویر خود تشخیص دهد. هنگامی که کودکان بسیار کم سن و سال هستند هیچ تصور و معنایی از وجود خود ندارند اما در این سن کاملا برایشان مشخص است که تصویر افتاده در آینه همان خودشان هستند. اما در صورت عدم واکنش کودک نسبت به تصویر خود نگران نشوید زیرا او به زودی این واکنش را بروز خواهد داد.
بهتر است از نمونه ماژیک‌هایی استفاده کنید که برای کودک حساسیت‌زا نباشد و قبل از استفاده حتما با پزشک خود مشورت کنید.
چی یاد گرفتیم؟ خودآگاهی و کشف هویت
۹. با من بشمار
کاری که باید بکنید: اغلب اوقات کودک یک ساله شما مانند سایر بچه‌ها شمردن انگشتان دست و پای خود را دوست دارد بنابراین به کوچولوی خود نشان دهید که چگونه هر عدد را تنها یکبار و حین شمردن شما با صدای بلند لمس کند. در صورتی که کودک اعداد را بدون نظم و ترتیب ادا می‌کند اخم نکنید زیرا شمردن اعداد با ترتیب درستشان اهمیت ندارد و درست همانطور که شما لغات جدید را به آن‌ها ارائه می‌کنید اعداد هم بخشی از زندگی محسوب می‌شوند. در شرایط مناسب از اعداد برای شمردن انگشتان پای کودک یا اشیاء استفاده کنید، در نتیجه کودکان به تدریج قادر خواهند بود که مفاهیم اعداد را بیاموزند.
شمردن پله‌ها حین بالا و پایین رفتن، شمردن ثانیه‌ها حین انتظار برای سبز شدن چراغ راهنمایی و شمردن حباب‌های فوت‌شده در هوا می‌تواند از سرگرمی‌های جدید شما با این بازی باشد. حتی می‌توانید برای تقویت مهارت زبان دوم در کودک این شمارش را به زبان موردنظر انجام دهید.
چی یاد گرفتیم؟ مهارت‌های ابتدائی شمارش، مهارت‌های برقراری ارتباط تن به تن با دیگران
۱۰. با خرده غذا، جمله بساز
وسایل موردنیاز: نان برنجی یا بیسکوئیت‌های برشته مخصوص کودکان، سینی فر
کاری که باید بکنیم: نان برنجی‌ها یا بیسکوئیت‌های خرد را روی سینی پخش کنید و به او نشان دهید چگونه با انگشت خود با خرده‌ریزه‌ها بنویسد. این بازی ساده به کودکان فرصت می‌دهد تا به بزرگسالان و خواهر و برادرهای بزرگ‌تر خود در زندگی نزدیک‌تر شوند که در واقع یک فعالیت عمدتا معنی‌دار در اوایل دوران کودکی محسوب می‌شود. اگر نگران شن خوردن کودک در حین شن و ماسه بازی هستید این فعالیت برای او بهتر است چون می‌تواند بیسکویت‌های خرد‌شده را بخورد. (البته از نزدیک بر کودک نظارت کنید).
چی یاد گرفتیم؟ مهارت‌های اولیه تمرین نوشتار، درک علت و معلول
۱۱. از تونل بیا
وسایل مورد نیاز: تونل بازی، پازل، اسباب‌بازی‌های چندبخشی
کاری که باید بکنید: قطعات پازل یا بخش‌های مختلف یک اسباب‌بازی را به دو دسته تقسیم کنید و هردسته را در یک طرف تونل بازی قرار دهید در نتیجه کودکتان مجبور خواهد بود در تونل به جلو و عقب رفت و آمد کند تا بتواند این وظیفه محول‌شده را انجام دهد. اگر تونل بازی در خانه نیست با کنار هم گذاشتن مبل‌ها یا چند بالش هم می‌شود تونل ساخت.
چی یاد گرفتیم؟ توجه و تمرکز، تقویت حسی، یادگیری نحوه‌ی به انجام رساندن کارهای ترتیبی چند مرحله‌ای
با کودک خود بازی کنید!
انجام چنین بازی‌هایی با کودک یک ساله نه‌تنها سرگرم کننده، بلکه آموزنده است و به کودک کمک می‌کند مهارت‌های خود را بهبود ببخشد. برای جدایی کودکان از دنیای تکنولوژی باید ترفندهای ساده‌ای بلد باشید و هر زمان کودکتان حوصله‌اش سر رفت نباید او را با تلفن همراه سرگرم کنید.
منبع : parents
