در این مطلب «ویزور» به بررسی نکاتی می‌پردازیم که دانستن آنها برای تربیت کودک در دنیای دیجیتال ضروری است و خواهیم دید که چطور می‌توانیم با در نظر گرفتن ویژگی‌های منحصر به فرد دنیای دیجیتال و زندگی در عصر فضای مجازی، انسان‌های بهتری تربیت کنیم.
ما به عنوان والدین، امیدهای زیادی برای فرزندان خود داریم. می‌خواهیم آنها شاد زندگی کنند و تمام زندگیشان پر از موفقیت باشد. امیدواریم در زندگیشان عشق را پیدا کنند. ممکن است بچه‌های خودشان را داشته باشند و رویاهای خود را دنبال کنند. اما در انتهای همه این آرزوها، امیدواریم که کودکانمان به انسان‌هایی شایسته تبدیل شوند. انسانی که قابل احترام، مهربان و صادق است. پس به عنوان پدر و مادر تمام تلاشمان را برای تربیت کودک خود انجام می‌دهیم. اما دنیای دیجیتال این روزها پیچیدگی‌ها و ویژگی‌های مختص به خود را دارد. دیگر شیوه‌های قدیمی تربیت کودک به تنهایی کافی نیست و باید با شناخت دقیق دنیای دیجیتال نکات لازم برای موفقیت در تربیت کودک در شرایط امروزه را رعایت کنیم.
۵ نکته که برای تربیت کودک در دنیای دیجیتال باید بدانیم
چگونه می‌شود نقاط قوت کودکان را تقویت کرد و یا مهارت‌های کلیدی زندگی مثل کار گروهی، ارتباطات و پشتکار را به آنها آمورش داد؟ در اکثر موارد، کودکان با توجه به مثال‌هایی که برایشان می‌زنید و یا تجربیاتی که در مدرسه یا محیط زندگیشان بدست می‌آورند، این موارد را یاد می‌گیرند. اما رسانه و ابزار دیجیتال فرصت دیگری برای ورود به دنیای یادگیری و تربیت کودکان است. از آنجا که فیلم‌ها، نمایش‌های تلویزیونی، کتاب‌ها، بازی‌های ویدئویی و رسانه‌های اجتماعی بخش عظیمی از زندگی کودکان را تشکیل می دهند، دور از ذهن نیست که کودکان از طریق رسانه‌ها درس‌های مهمی راجع به شخصیت و زندگی یاد بگیرند. این فرصت بسیار خوبی برای آموزش و تربیت کودک است که نباید از کنار آن به سادگی گذشت.
۱. با کودک خود به تماشای برنامه‌های ورزشی بنشینید
تماشای برنامه‌های ورزشی با کودکان نه تنها راهی است برای جلب توجه کودک به اینکه شما هم به تیم یا بازیکن مورد علاقه او توجه نشان می‌دهید و او را همراهی می‌کنید، بلکه فرصت بسیار مناسبی است تا کودک شما نقاط مثبت کار گروهی و تیمی و همچنین پشتکار را یاد بگیرد.
بعد از اینکه پابه‌پای او به تماشا و تشویق بازیکنان پرداختید، می‌توانید این نکته مهم را به او یادآوری کنید که نقش بازیکنان خط وسط یا میانی هم به اندازه بازیکنان حمله اهمیت دارد هرچند که در طول بازی کمتر به کار آنها توجه می‌شود اما بدون وجود آنها و تلاششان تیم هرگز موفق نخواهد شد. پس موفقیت در کار گروهی نتیجه تلاش تک‌تک افراد گروه است.
به این ترتیب به او می‌فهمانید که اگر با دیگران به خوبی تعامل برقرار کند، آنها را درک کند، به آنها کمک کند و از آنها کمک بگیرد، هم به موفقیت نزدیک‌تر خواهد شد و هم انسان موثرتر و بهتری در جامعه خواهد بود. هنگام تماشای انیمیشن و کارتون هم با استفاده از نکات آموزشی موجود در داستان می‌توانید همین کار را انجام دهید.
۲. مطالب جالب رسانه‌ها را با کودکان خود به اشتراک بگذارید
از فیس‌بوک و اینستاگرام گرفته تا دیگر رسانه‌های اجتماعی که در عصر حاضر با آنها مواجه هستیم، در خود درس و نکته‌هایی برای تربیت کودک دارند. اگر توجه شما در دنیای دیجیتال به پست، عکس یا ویدیویی که زیبا و آموزنده بود جلب شد، حتما آن را با کودک خود مطرح کنید و درمورد شخصیت و خلاق بودن کسی که داستان زندگی خود را در این فضا به اشتراک گذاشته حرف بزنید. این یکی از بهترین راه‌های اثرگذاری مثبت بر کودک در دنیای دیجیتال و فضای مجازی است.
با کودک خود در مورد خطرات اینکه خود و زندگی خصوصی‌مان را با دیگران به اشتراک بگذاریم، بحث کنید و این نکته را به او یادآوری کنید زمانی که وارد اینترنت و فضای مجازی می‌شود دیگر تنها نیست و مسئولیت به نمایش گذاشتن اتفاقات خصوصی زندگیش را باید بپذیرد و حتی در مواردی ممکن است سرزنش شود و مورد انتقاد قرار بگیرد. چه بخواهید چه نخواهید فضای مجازی دیر یا زود به سراغ کودک شما خواهد رفت پس بهتر است خودتان زودتر دست به کار شوید و به رویکرد کودکتان نسبت به فضای مجازی جهت درست بدهید.
۳. افق‌های فکری خود را گسترش دهید
تماشای فیلم‌های مستند و یا فیلم‌هایی با موضوعات و شخصیت‌های متفاوت می‌تواند باعث همدلی، دلسوزی و فروتنی شود. زمانی که برای تماشای فیلم دور هم جمع می‌شوید، سعی کنید خلاق باشید و فیلمی با موضوع غیر عادی انتخاب کنید که برای کودکتان چالش ایجاد کند.
داستانی در مورد کسی که نژاد یا مذهبی متفاوت از شما داشته باشد، یا در مورد جامعه ای که کمتر از شما شانس یا فرصت برای خوب زندگی کردن داشتند و منابع محدودی در اختیار داشتند فیلم را انتخاب کنید و یا فیلمی با محتوای تفاوت فرهنگی و ارزش‌ها و اعتقادات متضاد با باورهای خودتان انتخاب کنید و بعد از تماشای فیلم با کودک خود به بحث و گفتگو بنشینید و فیلم را تجزیه و تحلیل کنید تا بتوانید قدمی در یادگیری نکات آموزنده و درس زندگی به کودک خود بردارید.
به این ترتیب به او می‌آموزید که تفاوت انسان‌ها را بپذیرد و به هرکس فارغ از رنگ و نژاد و مذهب به چشم یک انسان نگاه کند و ملاکش برای برخورد با دیگران انسانیت و اخلاق باشد.این روزها در دنیای دیجتال فیلم‌ها و تصاویر بسیاری وجود دارد که خشم و دشمنی را بین انسان‌ها ترویج می‌کند. ذهن کودک خود را آماده کنید تا وقتی که با این محتواها مواجه می‌شود تحت تاثیر منفی آنها قرار نگیرد و انسانیت را سرلوحه زندگی اش قرار دهد.
۴. کودک خود را در انجام بازی‌های ویدیویی همراهی کنید
بازی به عنوان یک خانواده و در کنار کودکتان فرصتی برای تمرین کار تیمی، حل مسئله، برقراری ارتباط و استقامت فراهم می کند، در عین حال سرگرم کننده و هیجان‌انگیز است. بازی های چند نفره را انتخاب کنید که بازیکنان برای پیروزی در کنار یکدیگر کار می‌کنند و برای برنده شدن باید کار گروهی خوبی داشته باشند. در طول جریان بازی می‌توانید ارتباطات کلامی مثبت را جایگزین الفاظ زشت و رکیک کنید.
مثلا جایی که در بازی از خشونت‌های کلامی استفاده می شود با لحن دیگری تاثیر منفی آن را خنثی کنید و مثلا به کودک خود بگویید من در اینجا نیاز به کمک دارم. وقتی کودک شما برای رسیدن به هدف بازی بارها و بارها تلاش می‌کند شما به مرور زمان با همراهی کردن او و تکرار مطالبی که به یادگیری کودک کمک می‌کند، می‌توانید شاهد تاثیر مثبت این بازی‌ها بر شخصیت او و رویکردش به دنیا باشید.
۵. اجازه ندهید دنیای دیجیتال بین شما و کودکتان فاصله ایجاد کند
وقتی در جمع نشسته ایم و برای تلفن همراه ما پیام می‌آید و یا زنگ یادآوری خبر یا مطلبی در اینستاگرام توجه ما را جلب می‌کند، ممکن است با پاسخ و چک کردن آن، بقیه را دچار کدورت و ناراحتی کنیم اما با کنترل خود در برابر جواب دادن سریع و فوری به آن پیام می‌توانیم درس مهمی را به کودک خود یاد بدهیم.
دفعه دیگر که هشدار پیام متنی را می شنوید (و می دانید که ضروری نیست)، با صدای بلند بگویید، لازم نیست الان آن را بررسی کنم و یا وقتی هشداری از اینستاگرام یا فیس‌بوک برای‌تان می‌آید و شما را دچار ناراحتی کرده، به کودک خود توضیح بدهید که الان عصبانی هستید و بهتر است جواب دادن به دوستتان را به وقت و جای دیگری موکول کنید، آنوقت کودک شما یاد می‌گیرد الویت بندی کند و لازم نیست همیشه در دسترس باشد و جواب پیام را همان موقع بدهد و می‌تواند از بودن در جمعی که در آن حضور دارد لذت ببرد.
اجازه ندهید استفاده ببیش از حد از تکنولوژی شما و فرزندانتان را از هم جدا کند. به اندازه کافی برای هم وقت بگذارید. با انجام فعالیت‌های غیرمجازی جذاب، خانه را به محیط جذابی برای اعضای خانواده تبدیل کنید که آن را به فضای ملتهب و پرخطر دنیای مجازی ترجیح بدهند و با هم وقت بگذرانند.
حرف آخر
امروزه در جامعه ما فضای مجازی به شدت گسترش یافته و در واقع زندگی افراد به آن گره خورده است. توجه به مطالب ذکر شده و اهمیت فضای مجازی در زندگی امروزه بیانگر ضرورت تربیت کودک برای فضای مجازی و مراقبت از کودک در دنیای دیجیتال است. امروزه اگر می‌خواهیم مهارت‌های اجتماعی را به کودکان خود آموزش دهیم، حتما یکی از ابعاد آن نحوه رفتار صحیح در فضای مجازی است.
گسترش فضای مجازی و سهولت استفاده از آن باعث شده که متاسفانه کودکان از سنین خیلی پایین وارد این فضا شده و با آن درگیر شوند. این امر، تربیت را با مشکلات فراوانی مواجه کرده‌است. اگر در این باره به موقع و هوشیارانه عمل نکنیم، کودکانمان دچار آسیب‌های جدی می‌شوند. برای جلوگیری از این آسیب‌ها باید به کودکان برای استفاده درست از این فضا، آموزش داده‌شود. البته لازم است که قبل از آن، والدین نیز آموزش‌های لازم را ببینند و در این مورد اطلاعات مناسب داشته باشند تا بتوانند راهنمای خوبی برای کودکان خویش باشند.
در آخر بدانید که والدین بهترین الگو و کمک برای کودکان هستند. پس با انتخاب سبک زندگی سالم و افزایش آگاهی خود، کودکانتان را یاری کنید تا از فضای مجازی استفاده صحیح داشته‌باشند و گرفتار آسیب‌های آن نشوند و با کمی زیرکی از همین فضا برای آموزش نکات و درس‌های زندگی به کودکان استفاده کنید.
